Senegal: "Wij zijn niet aan de macht gekomen opdat jullie met de armen over elkaar kunnen blijven zitten!"

Sinds enkele maanden heeft Senegal voor het eerst in zijn geschiedenis een linkse regering. Hoe het succes van Pastef, de partij van president Diomaye Faye, verklaren? Wat gaat er concreet veranderen voor de Senegalezen? Solidaire sprak met Maïmouna Dieye, minister van Gezin en Solidariteit.

Na de oprichting van Pastef tien jaar geleden werd minister Maïmouna Dieye meteen lid, wat haar ernstige problemen en bedreigingen vanuit de vorige regering van Macky Sall bezorgde. Maar er is meer nodig om een drievoudig Senegalese karatekampioene bang te maken. Slechts enkele dagen voor de parlementsverkiezingen hadden we op ManiFiesta een exclusief en zeer ontspannen interview met Dieye, tevens voorzitster van Mojip, de vrouwenbeweging van Pastef.

Hoe is Pastef erin geslaagd de presidentsverkiezingen te winnen?

Maïmouna Dieye. Eerst wil ik erop wijzen dat Pastef een partij is die in 2014 is opgebouwd onder omstandigheden die niet altijd vanzelfsprekend waren. Ze werd gecriminaliseerd door de regering van Macky Sall (president tussen 2012 en 2024) en de media die aan zijn kant staan. De andere media waren bang om kritisch te zijn uit angst voor represailles door de machthebbers.

De leden van Pastef gaan naar de mensen, om met hen te praten en te luisteren. Tijdens deze campagne gaven we voorrang aan sociale media, omdat de meeste media in dienst stonden van de tegenstander. Dat stelde ons ook in staat om zonder filters in dialoog te gaan met mensen.

Ondanks de repressie zagen we de overwinning aankomen. We werden gesteund door een brede volksbeweging. Jongeren speelden hierin een grote rol. Dat hebben we nog nooit eerder gezien. Senegalezen in het buitenland hebben ook een belangrijke rol gespeeld. We zijn goed georganiseerd in de diaspora.

Lees verder onder de foto

U zegt dat u de overwinning voelde aankomen. Welke punten heeft u tijdens de campagne naar voor geschoven?

Maïmouna Dieye. We zijn ervan overtuigd dat het Senegalese volk deze verandering nodig had. We bieden een antwoord op een maatschappelijke behoefte.

Tijdens de verkiezingscampagne overtuigden we het Senegalese volk van het idee om de overheidsfondsen te rationaliseren. Want iedereen wist dat het geld niet ten goede kwam aan de bevolking. Vooral dankzij de perspectieven die wij bieden, hebben we het volk voor ons kunnen winnen.

De afschaffing van de HCCT (Hoge Raad voor de Collectieve Territoria) en de CES (Economische en Sociale Raad) bijvoorbeeld. Dat zijn geldverspillende organen die astronomische salarissen betalen aan mensen die geen werk verrichten - en die daar vaak door de machthebbers zijn geplaatst - terwijl het geld gebruikt zou kunnen worden om ziekenhuizen te bouwen en te voorzien in essentiële diensten voor de bevolking.

We hebben de nadruk gelegd op de rechtvaardige herverdeling van gas- en olieopbrengsten. We hechten veel waarde aan rechtvaardigheid en loyaliteit tegenover het bestuur en de bevolking. We besloten om aanpassingen door te voeren waar nodig. We stelden een nieuwe werkvorm voor waar geen plaats is voor corruptie, verduistering of verspilling van overheidsgeld. Het budget zal regelmatig verantwoord moeten worden en niemand ontzien (transparantie van overheidsrekeningen, een van Pastefs verkiezingsbeloften, n.v.d.r.). Echt iedereen wordt betrokken.

We hebben ook benadrukt dat Senegal een waardig industrie- en landbouwbeleid nodig heeft. Zo kunnen we banen creëren voor jongeren. Zo kunnen we duurzame economische emancipatie van vrouwen bereiken.

U bent ook voorzitster van Mojip, de vrouwenbeweging van Pastef. Welke rol speelden vrouwen tijdens de campagne?

Maïmouna Dieye. We hebben een vrouwenkaravaan opgezet. Wij, de vrouwen van Mojip, noemen onszelf de "linguères", "vrouwen van waarde" in het Wolof (de meest gesproken taal in Senegal, n.v.d.r.). Het volstaat niet om politica te zijn om de belangen van vrouwen te behartigen. Sommige politici willen enkel prestige, maar wij zijn soldaten. We vechten voor de belangen van onze kinderen, onze echtgenoten en onze ouders.

Toen de aftredende president aan de macht wilde blijven, besloten we samen met de vrouwen om de verkiezingscampagne in gang te zetten. We moesten ontsnappen aan de ordediensten, die wilden voorkomen dat we aan politiek zouden gaan doen. Maar we wilden de Senegalezen tonen dat we ons niet lieten intimideren. We besloten te strijden tegen de oude politieke kaste en het systeem ten val te brengen. Een week later zei de president: "Ik treed af."

Maar we zetten door. We doorkruisten het hele land om met de vrouwen in dialoog te gaan. We vertelden hen dat we hen geen geld konden geven, maar dat we een vrouwengroepering zouden oprichten om aan een betere toekomst te werken. We hebben op alle vlakken oplossingen geboden. Deze oplossingen zijn het resultaat van intensieve discussies, een echte collectieve inspanning dus. Een van de oplossingen is om geen geld meer te lenen aan vrouwen. Eerst moeten we ze vormen, organiseren in groepen, bedrijven...om daar op verder te bouwen. We moeten ze een opleiding en hulpmiddelen bieden. De vrouwenkaravaan bleef maar groeien. Tegen het einde van de campagne hadden we een leger van vrouwen.

Lees verder onder de foto

Een zeer grote volksbeweging ging vooraf aan de verkiezing van president Diomaye Faye. Is dat een van de redenen waarom jullie de presidentsverkiezingen hebben gewonnen?

Maïmouna Dieye. Die beweging heeft een enorme indruk op me gemaakt. Zoals ik vaak in het Wolof zeg: "We hebben je dit project verkocht, je hebt ervoor betaald, je hebt er de volle prijs voor betaald omdat je erin gelooft." We zeggen vaak tegen de mensen: "Wij zijn niet aan de macht gekomen opdat jullie met de armen over elkaar kunnen blijven zitten!" We kunnen projecten voorstellen, maar ze worden pas werkelijkheid als de bevolking meedoet.

Wat verraste u toen u op het ministerie kwam?

Maïmouna Dieye. Het verval en de laksheid verbaasden me erg. De eerste maatregelen die ik nam, waren tegen energieverspilling. Ik wil geen lamp meer zien branden als er niemand in de kamer is. Ik wil geen airconditioner meer aan zien als er niemand in het kantoor is. Ik heb ook het personeel wakker geschud: iedereen moet om 8.30 uur aanwezig zijn. En niemand vertrekt voor 16.00 uur, want dat is het officiële einduur. Ze waren verrast. Maar ergens waren ze ook blij. Voorheen kenden ze hun minister niet. Nu wel. We hebben alles gereorganiseerd.

Welke veranderingen hebt u doorgevoerd?

Maïmouna Dieye. Ik heb twee ministeries. Het ministerie van Gezin en Solidariteit en het ministerie van Gemeenschapsontwikkeling. We hebben de twee gereorganiseerd en efficiënter gemaakt. We hebben zes programma's opgericht om ongelijkheden te verminderen en te besparen in de verschillende structuren. We hebben een sociaal verzekeringssysteem opgezet, gratis toegang tot bepaalde gezondheidsdiensten en een specifieke aanpak voor de meest achtergestelde bevolkingsgroepen.

Lees verder onder de foto

Wanneer ik terug ben in Senegal, zal ik allereerst naar vier regio's in het land gaan om 250 euro per gezin te geven aan boeren in nood. Voordat we onze enorme projecten voor landbouw- en voedselsoevereiniteit in praktijk kunnen brengen, moeten deze mensen eten. Op het platteland, verder weg van de stedelijke centra, had de staat deze mensen in de steek gelaten. We betrekken hen bij onze projecten. Dit is een belangrijke strijd.

Wat waren uw prioriteiten op het ministerie?

Maïmouna Dieye. Onze topprioriteit is de ondersteuning van vrouwen in plattelandsgebieden. Sociale bescherming voor kwetsbare groepen, in het bijzonder vrouwen in de informele sector. Deze vrouwen leven in een omgeving waar het dagloon minder dan 1 dollar is. Het is erg moeilijk om een gezin van tien personen te voeden met zo'n beperkt budget.

De bevordering van kinderrechten, daar lig ik regelmatig van wakker. Het breekt mijn hart om onze kinderen op straat te zien leven. Daarom ga ik vaak de straat op om met hen te spreken. Alle kinderen hebben sociale bescherming nodig. Dat is één van mijn uitdagingen.

Een ander onderwerp is de pariteitswet, die nog niet van kracht is. Nu hoor je de feminist in mij spreken (lacht). Veel vrouwen klagen terecht dat er weinig vrouwen in deze regering zetelen (vier van de 25 ministers, n.v.d.r.). Ik ga strijden om hier verbetering in te brengen.

De strijd tegen geweld op vrouwen maakt ook deel uit van onze prioriteiten. Een zeer, zeer ernstig probleem dat ook mij nauw aan het hart ligt.

Tot slot zal de economische emancipatie van vrouwen worden geïnstitutionaliseerd. Voorheen was het zo dat als de moeder werkte en de vader niet, het kind niet ten laste kon worden genomen. Nu wel.

Pastef zit 6 maanden in de regering. Wat zijn de resultaten tot nu toe?

Maïmouna Dieye. Er zijn sterke maatregelen genomen op het vlak van de controle op overheidsfinanciën. Er zijn veel problemen vastgesteld en er zullen maatregelen worden genomen.

"Voor het landbouwseizoen 2024-2025 hebben we subsidies vrijgemaakt. En we zetten het leger aan het werk. Als er producten vervoerd moeten worden, neemt het leger die taak op zich, niet langer huurlingen die een deel voor zichzelf houden.

Als versterking van de preventie van overstromingen gaan alle leden van de regering elke eerste zaterdag van de maand naar een getroffen gebied om de goten schoon te maken, de afvoersystemen te onderhouden, bomen te planten, enz.

We hebben de prijzen van rijst, suiker, olie en brood verlaagd en begrensd. We hebben voorkomen dat de tussenhandelaren, de zakenlui die geld verdienden tussen productie en verkoop, de prijzen bleven opdrijven. Mensen betalen nu een eerlijkere prijs. We betrekken de bevolking ook bij kwesties rond burgerschap.

Ik heb de ontbinding van het HCCT en het CES al kort aangekaart. Dat bespaart ons 15 miljard CFA-frank (23 miljoen euro, n.v.d.r.) per jaar, geld dat ging naar mensen die geen echt werk verrichten.

Meer in het algemeen hebben we besloten om rationeel om te gaan met reizen, energie enz. We bezuinigen op operationele uitgaven. En we willen hier volledige transparantie over.

Dit alles, en nog veel meer, maakt deel uit van een project voor systemische verandering. Schrijf maar op: we willen een systemische transformatie, niet alleen geslaagde communicatie of kleine wijzigingen van details, we willen het hele systeem aanpakken.