Overwinning van de Britse conservatieve propagandamachine ondersteund door de mediatycoon Murdoch

De Conservatieven hebben verrassend overtuigend de Britse parlementsverkiezingen van donderdag 7 mei 2015 gewonnen. De Conservatieve Partij van uittredend premier David Cameron haalt met 331 zetels de absolute meerderheid in het Britse Lagerhuis. In Schotland doet ook de Scottish National Party (SNP) het goed. Ze rijft er maar liefst 56 van de 59 beschikbare zetels binnen. De uitslag toont ook twee grote verliezers: de sociaaldemocraten van Labour, onder leiding van Ed Miliband, en de liberalen van Nick Clegg. Labour verliest 26 zetels, de Liberaal-Democraten houden er slechts 8 over, dat is min 47.

Een verrassende overwinning

De overwinning van Cameron is een verrassing. De opiniepeilingen stonden weken lang op verlies. Dat zou ook logisch geweest zijn. De voorbije vijf jaar waren een drama voor de gewone Brit. De coalitieregering tussen conservatieven en liberalen duwde de privatisering van overheidsdiensten zoals de National Health Service (NHS) verder door, en bespaarde sterk ten koste van werknemers, werklozen en zieken. In het Verenigd Koninkrijk werken nu al 3,4 miljoen werknemers onder het minimumloon van 7,2 pond per uur. Ongeveer 4,5 miljoen Britten leven onder de armoedegrens. Het aantal daklozen verdubbelde onder de regering Cameron.

De conservatieve overwinning kan gedeeltelijk verklaard worden door het verlies van de liberalen; hun coalitiepartner in de vorige regering. De liberalen konden in de regering hun verkiezingsbeloften, zoals de afschaffing van het dure inschrijvingsgeld aan de universiteit, niet realiseren. Vooral omdat ze akkoord waren met het besparingsprogramma van de Conservatieven. Vele kiezers die vijf jaar geleden voor de liberalen stemden, kozen daarom nu weer voor de Conservatieven.

Een tweede reden is zonder twijfel de succesvolle campagne van de Conservatieven. Cameron trok de kaart van het Brits nationalisme tegenover het Schotse nationalisme en de Europese betutteling. Hij beloofde een referendum in 2017 over het lidmaatschap van de Europese Unie, onder meer om het rechts anti-europese UKIP de wind uit de zeilen te nemen. De conservatieve propagandamachine werd ondersteund door de mediatycoon Murdoch, die de meerderheid van de kranten controleert. Lia van Bekhoven schreef in Knack: ‘Het is niet dat er geen belangrijke vraagstukken zijn, maar dit is een verkiezingscampagne van de rookgordijnen. In een Alice in Wonderland-achtige wereld waarin niets is wat het lijkt.’

De conservatieve campagne slaagde erin Labour de schuld te geven van het huidige besparingsprogramma. Cameron stelde dat men moest kiezen tussen stabiliteit via het conservatieve “herstelprogramma” of de financiële en sociale chaos van de vroegere Labourregering.

Alternatiefloos Labour

De voornaamste reden voor de conservatieve overwinning ligt misschien wel bij de zwakte van links. De sociaaldemocraten van Labour focusten hun campagne weliswaar op het behoud van het publiek gezondheidssysteem, de National Health Service (NHS), maar vele Britten herinneren zich dat de privatisering van de NHS net werd opgestart door het Labour. Daarnaast had Labourleider Miliband het wel over opkomen voor de werkende bevolking, maar wou hij wel de vakbonden hard aanpakken. Voor de bevolking verschilde het bezuinigingsprogramma van Labour niet zo gek veel van dat van de Conservatieven. Het wantrouwen bij de bevolking tegenover Labour was dus erg groot. Miliband had dat begrepen en liet daarom zijn beloften symbolisch in steen uithouwen.

In Schotland, dat traditioneel Labour stemt, veegden de Schotse nationalisten van de SNP Labour weg. De plannen voor Schotse onafhankelijkheid trekken de besparingslogica van de Europese Unie niet in twijfel. Maar toch zag een overdonderd deel van de Schotten in de SNP een betere verdediger van hun sociale en politieke rechten.

Dat is te danken aan het progressieve profiel dat de SNP gedurende de campagne aannam. Hun leidster Nicola Sturgeon viel zowel de Conservatieven als Labour aan op het gevoerde bezuinigingsprogramma. Terwijl sommige belangrijke Labour kandidaten niet eens de moeite deden hun kiezers te ontmoeten, wist Sturgeon Labour te herinneren aan asociale maatregelen en militaire avonturen uit het verleden. Hier en daar werd ze afgeschilderd als de ‘Schotse linkse Thatcher’.

Toch is er potentieel

De Britten beseffen dat Labour geen echt alternatief is. De vakbonden zijn in de periode Thatcher aan banden gelegd, maar Labour heeft deze antivakbondswetten niet afgeschaft, wel integendeel. Dit maakt dat ook veel strijdbare syndicalisten weliswaar Labour stemmen, maar er geen echt alternatief in zien. Links van Labour bestaat er niet echt een partij die het enthousiasme kan vangen. Vooral jongeren zien het nut niet meer in om te gaan stemmen. Sinds de jaren 1960 daalde het percentage kiezers met 30 procent.

Toch zoekt men naar een alternatief. Het grote succes van de SNP is daar slechts één voorbeeld van. De anti-europese UKIP haalde met een populistische rethoriek bijna 12% nationaal. De Green Party kwam met een erg links programma voor de dag, maar haalde daarmee omwille van het onfaire kiessysteem, slechts één zetel binnen. Als het kiesstelsel proportioneel zou zijn, zoals in België, zouden de Groenen ongeveer 25 zetels gekregen hebben.

Het begin van een nieuwe strijdbeweging

Nog voor de verkiezingen zei Frances O’Grady, algemeen secretaris van het Trade Union Congress (TUC) dat: “Wie ook wint, het gevecht begint.” Er beweegt aan de basis inderdaad heel wat, dat zich nog niet direct vertaalt in deze verkiezingsuitslag.

De vakbonden beginnen zich te herpakken en de laatste jaren zijn er voor het eerst terug stakingen geweest van het verplegend personeel en van de bus- en metrobestuurders. Net na de verkiezingen verklaarden allerlei basisbewegingen, die opkomen voor recht op wonen of voor gehandicapten, dat deze uitslag hen niet ontmoedigt.

Jon Glackin, stichter van Street Kitchen, een groep die daklozen helpt, zei: “We gaan door (..), zonder subsidies, en we zullen de aanvallen weerstaan zo goed als we kunnen” Er zijn inderdaad heel wat linkse basisgroepen tegen de bezuinigingen zoals UK Uncut, de Occupy Movement, People Assembly, enzovoort. En dan is er natuurlijk de sterke campagne voor het behoud van de NHS. Het toont allemaal dat ondanks een bijzonder slechte verkiezingsuitslag de kiemen van het sociaal verzet ook in Groot-Brittannië aanwezig zijn.