Hart boven Hard op 6/11-betoging: “Deze winter kunnen ze de stroom uitschakelen, maar de sociale stroom niet”

Hart boven Hard, de burgerbeweging die meer dan duizend middenveldorganisaties bundelt, is nauwelijks twee maanden oud. Maar het geluid dat haar hartslag voortbrengt, klinkt nu al als een lied van verzet, hoop en perspectief. Dat was donderdag op de betoging niet anders.

Co-initiatiefnemer van Hart boven Hard Wouter Hillaert kondigde het vorige week al aan in een interview met solidair.org: “We hebben ervoor gekozen om niet op te gaan in de betoging maar op een eigen manier aanwezig te zijn en het geheel kleur te geven. We zullen post vatten op de kruising van de Emile Jacqmainlaan met het De Brouckèreplein te Brussel. Daar zullen we een groot spandoek over de weg spannen waar de betoging onderdoor gaat.”

Zowaar. De betoging is dan wel een gekrioel van hier en daar en ginder en alles tegelijk, het tijdelijk arendsnest van Hart boven Hard blijft voor niemand onopgemerkt. Wie het De Brouckèreplein nadert ziet niet enkel het spandoek hoog over de weg maar ook tientallen mensen die bordjes met opschriften als ‘care’, ‘research’, ‘arts’ de lucht insteken, en evenzoveel collega’s die flyers met drie hartenwensen voor een andere samenleving uitdelen – bovenaan lees je: “Er is wél een alternatief.”

Maar het meest in het oog springt zonder twijfel de grote vriendelijke reus die er ook al bij was toen Hart boven Hard zijn alternatieve septemberverklaring ging afgeven aan het Vlaamse parlement. In de gigant herkennen we beeldend kunstenaar en acteur Benjamin Verdonck. Terwijl de stoet onder zijn schaduw passeert en een groep Luikse metallo’s hem luid toejuicht proberen we een gesprek aan te knopen. Gezien het verschil in lengte is dat makkelijker gezegd dan gedaan.

Kate MacIntosh, een jonge Nieuw-Zeelandse kunstenares die al veertien jaar in Brussel woont, monstert het tafereel en schatert het uit. Beroepshalve shaket ze theater, variété en comedy door elkaar, iets waar Verdonck zich in zeker zin ook mee onledig houdt. “Maar”, zo pepert ze ons in, “Hart boven Hard overstijgt mijn sector ver. Want we beleven een ideologische shift, de hele maatschappij wordt op een neoliberale leest geschoeid. Iedereen moet daartegen aan hetzelfde zeel trekken.”

Het verzet verbreedt

Aan hetzelfde zeel trekken, eenheid in de strijd, tous ensemble: het zijn gezegdes zo oud als de sociale beweging en echo’s die we die namiddag wel vaker horen. En het moet gezegd: ze klinken niet vals. Wanneer we de organisaties turven die met het Hart boven Hard-banier zwaaien, dreigen we alras de tel kwijt te raken. Van Samenlevingsopbouw tot OKRA en KWB over Vluchtelingenwerk, KAJ, uitgeverij EPO en Kif Kif, allemaal zijn ze present op de elleboog van Emile Jacqmain en De Brouckère.

“Wij komen op voor mensen in armoede en die worden zwaar getroffen door de nieuwe regering”, vertelt Frieda van Welzijnszorg. “Maar evengoed willen we met onze steun aan Hart boven Hard het belang van het middenveld benadrukken. Want het is geen toeval dat de Zweedse coalitie dat middenveld zo zwaar aanpakt.” Haar buurman kopt de puntgave voorzet binnen. “Om de sociale zekerheid af te breken moet je eerst de vakbonden en het middenveld oprollen”, bromt hij.

Bruno Verlaeckt van de Algemene Centrale hoort het met een tevreden gezicht aan. “De vakbond loopt hier hand in hand met Hart boven Hard. Ik ben een beroepsbetoger, maar ik kom hier bewegingen tegen die ik vroeger zelden tegenkwam. Dat betekent dat het verzet zich verbreedt. Ik denk ook dat er een kentering bij de publieke opinie is ingezet. Wat schrijvers Tom Lanoye, Erwin Mortier en Stefan Hertmans vandaag op de boekenbeurs doen (de drie schrapten hun interview over WO I om te protesteren tegen de regering, n.v.d.r.) is bijvoorbeeld niet te onderschatten.”

Het zal wel geen toeval zijn dat Hart boven Hard die goede oude Elsschot citeert op zijn flyer: “De groten hebben de macht, maar de kleinen zijn talrijk en tegen de mieren is geen tijger bestand.” Al had professor Jan Blommaert ook wel een mooie wijsheid in de aanbieding: “Ze kunnen deze winter de stroom uitschakelen maar de sociale stroom niet.”

Enkele reacties:

Dominique Willaert, Victoria Deluxe:

‘Dit is overweldigend. In tijden van doorgedreven individualisme zie je dat er nog steeds een belangrijke plaats voor collectief verzet is. Ik zie heel veel jongeren die zich niet hebben laten afschrikken door de media en met volle overtuiging naar Brussel zijn gekomen. Hart boven hard grijpt kansen om mensen te politiseren. We hebben vandaag een hattrick gescoord.’

Hugo Franssen, uitgeverij EPO:

‘Ik ben heel content. De betoging is al anderhalf uur bezig en ik heb zelfs de kop nog niet zien passeren. Veel middenveldorganisaties hebben serieus gemobiliseerd. Samenlevingsopbouw is hier met tweehonderd man, Okra met vijftig, ook Vluchtelingenwerk is stevig vertegenwoordigd.’

Jan Blommaert, professor:

‘Dit is de grootste betoging in jaren: dubbel zo groot als voorspeld, net zo groot als gevreesd. De mensen komen niet alleen uit Wallonië maar ook uit Vlaanderen, niet alleen van de vakbonden maar ook van andere middenveldorganisaties. Ik sta hier al anderhalf uur te kijken naar een strijdbare voorhoede die schuifelt, niet stapt, want daarvoor zijn ze met teveel, en prominenten heb ik nog niet gezien. Ze kunnen de stroom uitschakelen deze winter maar deze sociale stroom niet.’

Ludie Dewitte, verpleegster op de dienst kinderoncologie in Gent:

‘Ik ben hier vandaag met twee van mijn vier kinderen. Dat vind ik zelf niet vanzelfsprekend maar het gaat om hun toekomst. Moet ik straks kiezen wie van de vier gaat studeren? Zoals de kaarten er nu voorliggen zal het niet lukken om ze alle vier te laten verder studeren.’

Benjamin Verdonck, beeldend kunstenaar en acteur:

‘Hart boven Hard is een vormingsbeweging. Wij willen de mensen gefundeerde argumenten aanreiken. Argumenten die ze zowel aan de toog van het café kunnen gebruiken als in een bredere beweging. Want er is veel informatie nodig.’

Bruno Verlaeckt, Algemene Centrale:

‘Wat nieuw is: de vakbond loopt hier hand in hand met Hart boven Hard. Ik ben een beroepsbetoger maar ik kom hier bewegingen tegen die ik vroeger zelden ben tegengekomen op betogingen: de socio-culturele sector, studenten, armoedeverenigingen. Dat doet ontzettend deugd. Het betekent dat het verzet verbreedt. Iedereen is hier vertegenwoordigd. Behalve Albert Frère en de familie de Spoelbergh natuurlijk, die zitten in Luxemburg. Ik heb de indruk dat er ook een kentering bij de publieke opinie is ingezet. Wat Tom Lanoye, Erwin Mortier en Stefan Hertmans vandaag op de boekenbeurs doen (de drie schrapten hun interview over WO I en protesteren tegen de regering, nvdr) is bijvoorbeeld niet te onderschatten. Ook intern werkt zoiets dynamiserend, want vroeger hadden we binnen de vakbond, terecht of onterecht, vaak het gevoel: we staan er alleen voor, er is weinig begrip voor ons. Als werkgevers nu klagen dat ze getroffen worden kan ik enkel zeggen: dat is de bedoeling. Zij hebben jarenlang voor dit beleid gepleit, dit is hun agenda die wordt uitgevoerd, zij zijn de buiksprekers van deze regering. We moeten ons actieprogramma uiteraard verder zetten. Zoals ik al zei: hand in hand met Hart boven Hard en de rest van het middenveld. Samen. Op 24 november, tijdens de eerste provinciale staking, nodigen we bijvoorbeeld de culturo’s en de studenten uit om de piketten te gaan bezoeken. Het zou geweldig zijn mochten ze daarop ingaan want die kruisbestuiving is onontbeerlijk. Het maakt dat we niet alleen tegen de regering actie voeren maar een maatschappijdebat losweken. Niet enkel in de syndicale lokalen maar overal.

Ook aan Franstalige kant stapten heel wat middenveldorganisaties mee in de betoging. Armoedeorganisaties, klimaatbewegingen, bewegingen voor mensen zonder papieren, de Ligue des Droits de l’Homme, CNCD, Oxfam, de Ligue des Familles, Entraide et Fraternité, kunstenaarsverenigingen… 

“De armoede en de ongelijkheid gaan nog toenemen”, zegt Christine Mahy van het Réseau Wallon de Lutte contre la Pauvreté. “Men raakt de mensen individueel op financieel vlak, maar ook hun collectieve rechten worden aangetast.”

“Voor vreemdelingen wordt de situatie nog penibeler. Collectieve organisaties als de vakbonden en de ziekenfondsen worden aangevallen. Hun macht wordt ingeperkt en zelfs hun bestaansrecht wordt ter discussie gesteld. Als beweging die strijdt tegen armoede vinden we het dan ook belangrijk om hier te zijn, samen met onze Vlaamse en Brusselse zusterorganisaties, en om aan te tonen dat een andere weg mogelijk is.” 

Hafida Bachir van vrouwenorganisatie Vie féminine wijst erop dat de regeringsmaatregelen vooral de vrouwen hard treft. “De ongelijkheid zal nog toenemen”, voorspelt ze. Ze haalt het voorbeeld aan van de inkomensgarantie-uitkering voor deeltijds werkenden, die sterk wordt verminderd. 79% van de betrokkenen zijn vrouwen.

Volgens Bert Dhondt van Oxfam Solidariteit hebben de besparingen niet alleen gevolgen voor de allerzwaksten in België, maar ook elders. “Er wordt enorm bespaard op ontwikkelingssamenwerking. Bovendien heeft deze regering niet het minste ambitieuze klimaatplan. Noch op het vlak van CO2-uitstoot, noch op het vlak van investering in het klimaatfonds.” 

Delphine Noels van kunstenaarsvereniging Hors Champ keek rond zich en stelde vast dat er heel wat mensen uit de kunstwereld aanwezig waren. Acteursverenigingen, muzikanten, kunstacademies, mensen van de Bozar… “Wij willen het niet laten gebeuren dat onze cultuur vermorzeld wordt. En zeg niet dat er geen alternatief is…”, aldus Noels. (Elisabeth Mertens)