Deze jongeren doen links in Amerika heropleven

Er waait een nieuwe wind over het land van Donald Trump. Het land ook van Georges Floyd, een burger die door de politie werd vermoord omdat hij zwart was. Of van Alexandria Ocasio-Cortez, de jonge linkse volksvertegenwoordigster die het Huis van Afgevaardigden door elkaar schudt met toespraken waarin ze de werknemers verdedigt. Het Amerikaanse establishment lijkt overweldigd door een nieuwe generatie activisten die durft te dromen van een alternatief voor het kapitalisme.

De ene was in de running voor...een 17de termijn, de andere stelde zich voor het eerst in zijn leven kandidaat bij de verkiezingen. De ene bracht twee maanden door in zijn luxueuze huis in Maryland, op meer dan vier uur rijden van de New Yorkse kieskring die hij sinds 1989 geacht wordt te vertegenwoordigen, de andere bleef om het virus te bestrijden, solidariteit te organiseren en deel te nemen aan acties tegen politiegeweld in New York. De ene wordt gesteund door het establishment van de Democratische Partij (Hillary Clinton op kop), de andere door de linkerzijde van de partij (Bernie Sanders, Alexandria Ocasio-Cortez (AOC), ...). De ene stemde voor de militaire interventie in Irak in 2003, is pro-Israël en verdedigt de belangen van de rijksten, de andere wil sancties tegen Tel Aviv, wil een medische dekking voor iedereen (Medicare for all, dat zorg zou bieden aan alle Amerikanen en gefinancierd zou worden door de hoogste inkomens) en verdedigt het progressieve klimaatprogramma Green New Deal (een project dat tot doel heeft miljoenen banen te creëren door te investeren in hernieuwbare energie). De ene haalde 40% van de stemmen in de Democratische voorverkiezing in het 16de district van New York, de andere won met meer dan 15 punten voorsprong. De ene is Eliot Engel, de andere is Jamaal Bowman. Het feit dat Jamaal Bowman werd verkozen als kandidaat voor de Democraten voor de parlementsverkiezingen van november van dit jaar symboliseert de nieuwe wind die over de Verenigde Staten waait.

Lees ook: Verkiezingen in de VS: Trump wegstemmen (zonder illusies over Biden)

"Onze scholen zijn ondergefinancierd en zij blijven Wall Street steunen."

Jamaal Bowman groeide op in de Bronx, een wijk in New York die bekend staat om de precaire leefomstandigheden van de bevolking. Samen met zijn twee zussen opgevoed door een alleenstaande moeder, een postbode, wordt hij al snel actief in het middenveld. Hij wordt leraar en werkt in de buurt waarin hij opgroeide. Die had hij verlaten om bij zijn grootouders te gaan wonen, omdat zijn moeder werk en gezinsleven niet meer met elkaar kon combineren. Na ongeveer tien jaar als leraar in een openbare school besluit hij er zelf een op te richten. Een school die anders zou zijn, waarbij samenwerking tussen leerlingen wordt gestimuleerd in plaats van concurrentie. Hij is er al 10 jaar directeur. Zijn onderwijscarrière heeft hem ervan overtuigd dat dit systeem schadelijk is. "Onze scholen zijn chronisch ondergefinancierd en komen veel middelen tekort, onze gemeenschappen zijn altijd al verwaarloosd...en onze regering blijft Wall Street en de rijken steunen. Ze blijft grote bedrijven zoals Amazon toestaan te ontsnappen aan federale belastingen. Ze blijft ongecontroleerde uitgaven in ons militair-industrieel complex ondersteunen", zei hij in een interview met de alternatieve mediaorganisatie Democracy Now!.

Deze overwinning is in meer dan één opzicht historisch. De campagne werd gevoerd in het epicentrum van de epidemie. "Het betekent dus de veiligheidsmaatregelen respecteren, de sociale afstand bewaren, een masker dragen, maar altijd aanwezig en betrokken zijn en altijd luisteren naar de noden van de mensen op het terrein", legt hij uit in hetzelfde interview.

Symbool van de twee vleugels van de Democratische Partij

Twee jaar geleden durft een jonge serveerster met een Spaans klinkende naam, nog geen 30 jaar oud, zich kandidaat te stellen voor het Congres (Parlement) met als tegenkandidaat een kader van de Democratische Partij. De strijd is onevenwichtig. Haar campagnebudget bedraagt 194.000 dollar. Haar tegenstander beschikt over 3,4 miljoen. Maar tot verbazing (en ontzetting) van het Democratisch establishment wint Alexandria Ocasio-Cortez. 

Twee jaar later kijken de partijbaronnen, zoals Eliot Engel, niet meer neer op deze jonge kandidaten, die zich presenteren als "socialisten" of "progressieven". Die jongeren hebben met elkaar gemeen dat ze worden gesteund door Bernie Sanders en zijn team, die een collectieve beweging van de straat willen opbouwen en de strijd niet alleen in de instellingen willen voeren. Met succes. Naast Bowman zijn er nog twee andere jongeren die over een paar maanden wellicht in het parlement zullen komen: Ritchie Torres en Mondaire Jones, beiden zwart en homo, én winnaars in vrij conservatieve kieskringen. Zij zullen zich daarom normaal gesproken aansluiten bij Alexandria Ocasio-Cortez (en Ilhan Omar, zie kader), die de steun van 72% van de kiezers in een andere kieskring in New York heeft gewonnen. De verkiezing van AOC twee jaar geleden is dus verre van een ongeluk: de overwinning van jonge progressieven toont aan dat dit een fundamentele trend is. Links spreekt de Verenigde Staten steeds meer aan.

Links gaat veel verder dan de Democratische Partij

De Democratische baronnen stonden argwanend tegenover Jamaal Bowman en steunden Engel dan ook sterk. Maar naast AOC, Sanders enz., gaat de linkse beweging die de ideeën van Bowman en de anderen uitdraagt veel verder dan de Democratische Partij. Het kapitalisme doet de Amerikaanse jeugd niet dromen. De jeugd ziet het faillissement van een systeem in de economische crisis van 2008, de nood aan klimaatmaatregelen, het racisme, de schuldenlast om de gezondheidszorg of kwaliteitsonderwijs te betalen, de werkloosheid die explodeert na de gezondheidscrisis, ... Jongeren (en minder jonge mensen) willen het alternatief opbouwen.

De pandemie toont de urgentie en de relevantie van dat alternatief aan. "Met zijn programma voor sociale, economische en raciale rechtvaardigheid lijkt de campagne van Bowman veel meer in overeenstemming met de tijd, gezien de omwentelingen die de Verenigde Staten en de wereld doormaken tussen de Covid-crisis en de historische beweging tegen racisme en politiegeweld", vat het Franse dagblad Libération op 22 juni samen. 

Lees ook: Verenigde Staten: een ware revolte tegen racisme in reactie op de moord op George Floyd

De naderende campagne voor de presidentsverkiezingen in november en de opmars van linkse ideeën zaaien paniek bij het establishment. Zoals de Amerikaanse politieke website The Hill, geciteerd door L'Humanité, opmerkt: "Progressieve kandidaten hebben de gevestigde verkozenen in Philadelphia, Pittsburgh, Washington D.C. en New Mexico geklopt bij verkiezingen die het einde van de oude generatie van het politieke establishment inluiden. Het coronavirus zal een rol spelen in deze verkiezing, omdat het het gelijk bewijst van de voorstellen van de progressieve kandidaten (massale investeringen in de openbare gezondheidszorg, de grote bedrijven en het groot geld belasten om hen te laten betalen voor de crisis, …), die de Democratische kandidaat Joe Biden zal dwingen om zijn programma een beetje te "verlinksen".

"Dit is nog maar het begin."

Al mogen we niet naïef zijn. De progressieve Amerikanen (en anderen), die hoge verwachtingen hadden van de verkiezing van Obama, zijn teleurgesteld. Als ze het duo Biden-Harris steunen, is het vooral om Trump te zien vertrekken. Maar net zoals vakbondsleden die vechten voor  een minimumloon van 15 dollar per uur (en dat binnenhalen), zijn de recente overwinningen van Jamaal Bowman en anderen een veel belangrijker teken. Het klimaat in de Verenigde Staten verandert. De linkse ideeën zijn echt in opmars. Als mensen zich organiseren en mobiliseren, kan deze wind het establishment wegvegen en het door veel jonge Amerikanen, maar ook door jonge (en niet zo jonge) mensen uit alle continenten gedroomde alternatief vorm geven.

We zijn er duidelijk (nog) niet. Jamaal Bowman zei hetzelfde op de avond dat hij won: "Ik ben een zwarte man, opgevoed door een alleenstaande moeder in een sociale woning. Meestal eindigt dit verhaal niet in het parlement. Maar vandaag staat de 11-jarige jongen die door de politie werd geslagen op het punt u te vertegenwoordigen in het Huis van Afgevaardigden. Ik kijk ernaar uit om in Washington te zijn en problemen te veroorzaken voor degenen die de status quo willen handhaven. We hebben gewonnen, maar dit is nog maar het begin."

Lees hier alle artikels over de verkiezingen in de VS

​Dit artikel verscheen eerder in Solidair. Neem hier een abonnement.