"De Cubaanse revolutie is solidariteit, engagement en rechtvaardigheid"

In een andere wereld zou Norma Goicochea Estenoz geen Cubaanse ambassadeur geworden zijn bij de Europese Unie. Voor de Cubaanse revolutie zou dit kind van arme ouders nooit de kans hebben gehad om te studeren, laat staan om het tot topdiplomaat te schoppen. Na zeven jaar verblijf in België keert ze terug naar Cuba. Ze nam nog afscheid van Solidair.

“Ik kom uit een familie van zeer bescheiden mensen, zoals bijna alle Cubanen. Mama moest in de keuken werken bij een rijke familie. Vanaf haar negende! Ze gaven haar een bankje om op te staan om te kunnen afwassen. Ze kon maar tot het zesde leerjaar naar school.” 

Wat betekende de revolutie voor jouw mama?

Norma Goicochea. Ze had op erg jonge leeftijd een zwaar accident: een vrachtwagen reed over haar voet. Haar familie had geen geld om de wonde te verzorgen, dus leefde ze verder met een slecht genezen wonde. Pas na de revolutie werd dat behoorlijk verzorgd. Bij de overwinning zei ze: “Tot nu toe heb ik als een slaaf gewerkt, maar vandaag is dat afgelopen”.

Kwam ze uit een slavenfamilie?

Norma Goicochea. Ja. Mijn grootvader nam deel aan de laatste slavenopstand in Cuba. Aan mijn mama werd verteld dat ‘die zwarte zijn kop eraf moest om een eind te maken aan zijn rebellie’. Mijn mama heeft zijn rebellie met trots voortgezet. Als je in die tijd arm was, werd je scheef bekeken. Als je van het platteland was, werd je geminacht. Als je bovendien zwart was, kon je het helemaal schudden. Zonder de overwinning van de Cubaanse revolutie zou mijn leven en dat van de meeste Cubanen een voortzetting geweest zijn van een leven in onderdrukking. Maar nu zijn er in mijn familie ingenieurs, artsen, proffen … We konden allemaal studeren dankzij de revolutie.

Veel mensen hier kunnen zich niet inbeelden waarom die Cubaanse revolutie na meer dan 60 jaar nog belangrijk is. Wat betekent ze voor jou? 

Norma Goicochea. De Cubaanse revolutie is solidariteit, engagement en rechtvaardigheid. De Cubaanse revolutie is standvastigheid, een spirit van nationale trots – zonder chauvinisme weliswaar. Een trots die de revolutie ons heeft gebracht. We beseffen heel goed dat ze niet perfect is en dat er nog veel werk aan is, maar we blijven gedreven door de gedachte dat rechtvaardigheid mogelijk is.

Een postzegel uit 2009 die 50 jaar revolutie viert, toont de alfabetiseringscampagne. Foto: Shutterstock.

Op 1 januari 1959 verstootte de Cubaanse bevolking dictator Batista onder leiding van de revolutionairen Fidel Castro en Che Guevara. Na de revolutie begon Cuba aan de langzame opbouw van een samenleving waar de mens primeert, niet de winst. Er werd bijvoorbeeld in 1961 een grote alfabetiseringscampagne opgezet. Honderdduizend jongeren trokken naar het platteland om er de boeren te leren lezen, schrijven en rekenen. Op enkele maanden daalde het analfabetisme van 23 naar 3% van de bevolking.

Cuba werd midden juli opgeschrikt door protesten tegen de regering. De coronacrisis heeft het land hard geraakt. Er was een tekort aan basisgoederen. 

Norma Goicochea. Het was opvallend hoeveel aandacht de westerse pers besteedde aan deze protesten, terwijl de recente wekelijkse protesten tegen het regime van de extreemrechtse Braziliaanes president Jair Bolsonaro nauwelijks aandacht krijgen. Als ik terugkijk op de protesten van 11 juli, dan zijn ze eigenlijk maar een akkefietje gebleken in onze geschiedenis. Het staat als een paal boven water dat de Cubaanse bevolking het hard te verduren krijgt door de deltavariant van het coronavirus, door het toerisme dat stilligt … Er zijn dingen die we beter moeten aanpakken. Daar wordt door de hele Cubaanse samenleving aan gewerkt. 

Maar heb je gezien hoe sommige manifestanten geweld gebruikten? Met plunderingen, het in brand steken van politiewagens, vernielingen aan een kinderziekenhuis … Waren dit mensen die echt bekommerd zijn om de economische problemen in Cuba? Ik vind het niet meer dan normaal dat de Cubaanse overheid optreedt tegen de destabilisatiepogingen van deze kleine groep. We moeten nu meer dan ooit werken aan eenheid en stabiliteit. 

De protesten die deze zomer plaatsvonden in Cuba werden in de westerse media snel geframed als een ‘opstand tegen het regime’, terwijl het voornamelijk mensen waren die hun ongenoegen uitten over de vele elektriciteitspannes, of omdat ze dringend een vaccin tegen corona wilden. Heel veel van de dagelijkse problemen komen door de VS-blokkade op Cuba. De strategie hierachter is de bevolking tot wanhoop drijven en zo Cuba van binnenuit destabiliseren, door een opstand tegen de regering te ontketenen. Als VS-president Joe Biden echt bezorgd zou zijn om het Cubaanse volk, zoals hij beweert, dan zou hij al lang die blokkade opgeheven hebben.

Hoe is de situatie nu in Cuba?

Norma Goicochea. Rustig. De vaccinatiecampagne komt goed op gang. Tegen eind december willen we dat 90% van de Cubaanse bevolking gevaccineerd is met ons eigen vaccin. In november stellen we onze grenzen terug open voor toeristen. Dat zal van vitaal belang zijn voor het herstel van onze economie.

Maar we moeten niet naïef zijn. De tegenstanders van de Cubaanse regering zitten niet stil. In juli keurde het Huis van Afgevaardigden van de VS een wetsvoorstel goed dat het ministerie van Buitenlandse Zaken toelaat om 20 miljoen dollar te besteden zogenaamd ter bevordering van ‘de democratie’ in Cuba in 2022. Volgens mij gaat dit geld gebruikt worden voor hetzelfde soort fake news dat werd rondgestrooid in verband met de protesten deze zomer. 

Je werkte als ambassadrice van Cuba bij de Europese Unie. Hoe beschouw jij de relaties tussen de EU en Cuba?

Norma Goicochea. Je moet weten dat de VS niet enkel een blokkade aan Cuba opleggen. Ze hebben ook gerechtelijke procedures tegen 13 ondernemingen uit de EU aangespannen. De Europese Unie moet zich hiertegen blijven verzetten. Het is niet aan de VS om de Europese Unie de les te spellen. Er zijn trouwens heel wat mogelijke win-win samenwerkingen tussen Cuba en de Europese Unie, op vlak van biofarma, innovatief onderzoek, of op vlak van de strijd voor een klimaatrevolutie.