Belastingdumping: alle multinationals doen het, en het mag van Europa

Voor veel landen van de Europese Unie is belastingdumping een zakenmodel geworden. Om multinationals te lokken zwaaien ze met lage belastingen. “Tijd dat de regels van de Europese Unie veranderen”, zegt Fabio De Masi, Europees parlementslid voor de Duitse partij Die Linke.

Hoe werkt belastingdumping in de Europese Unie?

Fabio De Masi. Multinationals sluizen hun winsten door naar landen die een lage belastingvoet hanteren. Dat gebeurt heel vaak via fictieve kredieten of licentievergoedingen voor patenten. Zo betaalt Apple een licentievergoeding aan een dochterbedrijf in Ierland. In 2014 betaalde Apple op zijn winsten in de Europese Unie maar 0,005 procent belastingen.

Doet alleen Apple dat of zijn er nog meer multinationals die aan belastingdumping doen?

Fabio De Masi. Eigenlijk doen alle grote internationale bedrijven het. Van Amazon over Ikea tot Starbucks en McDonald’s. Amerikaanse multinationals moeten op hun winsten in het buitenland eerst belastingen betalen voor ze dat geld naar de Verenigde Staten kunnen overmaken. In Europa zeggen die bedrijven: laat ons met rust, want ooit moeten wij in de VS belastingen betalen. Maar dat doen ze nooit, want tegen de Amerikaanse regering zeggen ze: wij brengen het geld alleen terug als jullie het belastingtarief verlagen. In de VS zeiden vertegenwoordigers van grote bedrijven me dat vennootschapsbelastingen niet meer van deze tijd zijn.

Als alle bedrijven te weinig belastingen betalen, waarom eist de Europese Unie dan alleen van Apple een nabetaling?

Fabio De Masi. Krachtens de EU-verdragen is de EU niet bevoegd voor de vennootschapsbelasting. Ze kan alleen ingrijpen via het mededingingsrecht. Het is absurd, maar zo gaat het wel: als Apple 0,005 procent belastingen betaalt en Google 1 procent, dan wordt Google volgens het mededingingsrecht gediscrimineerd. De Europese Commissie moet bewijzen dat Ierland illegale staatssteun gaf aan Apple. Het gaat hier om de interne prijzen waarmee multinationals hun fictieve patenten of kredieten doorrekenen. De wetgeving rond het subsidierecht is bijzonder ingewikkeld. Daarom richt de Commissie zich op de grote vissen. Vanuit Washington klinkt dan ook de kritiek dat Europa alleen Amerikaanse bedrijven viseert.

Heeft de Europese Commissie voldoende macht tegenover multinationals? 

Fabio De Masi. Voor deze materie heeft de Commissie maar 15 à 25 ambtenaren. We moeten dan ook evolueren naar een systeem waarbij het niet uitmaakt waarheen multinationals binnen de EU hun geld verschuiven en waarbij de winsten gespreid worden volgens de omzet of het aantal werknemers per land. Een land met postbusfirma’s krijgt dan niets. 

Daarenboven moet er een minimumbelasting komen. Door de EU-verdragen kan dat nu niet. 

Maar Apple moest in feite geen boete betalen, het moest alleen een oneerlijk belastingvoordeel terugbetalen. Bovendien vloeit het geld terug naar de staten die het dumpingmodel aangeboden hebben. En toch verzet de Ierse regering zich en wil ze dat geld niet terug!

Waarom wil de Ierse regering die 13 miljard euro niet?

Fabio De Masi. Omdat Ierland dat zakenmodel wil blijven toepassen. Maar op het einde van de rit zijn alle landen de dupe van de neerwaartse spiraal in de belastingconcurrentie, en de multinationals lachen in hun vuistje. 

Het belastingbeleid is het verkeerde middel om nadelen inzake economische ontwikkeling te compenseren. Luxemburg, bijvoorbeeld, motiveert zijn belastingmodel met het feit dat het in de jaren 1970 een staalcrisis heeft gekend. Die pak je normaal aan met een industriebeleid, maar dat wordt door het Europese mededingingsrecht verboden. Dat zou neerkomen op illegale staatssteun.

Is Ierland het grootste belastingparadijs in de EU?

Fabio De Masi. Ierland en Luxemburg zijn de grote jongens. Er gaan geruchten dat Dublin een nieuwe koers vaart en multinationals wil afsnoepen van Luxemburg. Maar het zijn toch de grotere economieën die veel meer schade aanrichten. Nederland en Duitsland op het vlak van witwassen, Groot-Brittannië vanwege zijn overzeese gebieden.

Gaan multinationals niet halsoverkop een land verlaten wanneer dat hogere belastingen oplegt?

Fabio De Masi. Neen, want de Europese markt is voor die bedrijven veel te belangrijk. Apple zal niet opeens ophouden gsm’s te verkopen in Europa omdat het normale belastingen moet betalen. Er zijn tijden geweest waarin multinationals veel dieper in hun zakken moesten tasten en bedrijven toch meer investeerden. Er is dus geen verband. Als het belastingbeleid de doorslaggevende factor zou zijn, dan zou Somalië een economische bloeiperiode meemaken.

Waarop moet Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker zich baseren om belastingontduikers te vervolgen? 

Fabio De Masi. Juncker is de peetvader van de belastingovereenkomsten en een man van de Big Business. Hij heeft van Luxemburg een belastingparadijs gemaakt. We moeten belastingboetes kunnen opleggen op kapitaal dat naar belastingparadijzen wegvlucht. Daarvoor moeten de regels van de EU veranderen. Want het Europese Gerechtshof veroordeelt zoiets nu als een beperking van het vrije verkeer van kapitaal. 

Artikel verschenen in Junge Welt en in het maandblad Solidair van november 2016. Abonnement.