Portret van Mounir, opgesloten vakbondsmilitant

Mounir woont en werkt al twaalf jaar in België. Hij heeft hier een engagement uitgebouwd voor gelijke rechten voor alle werknemers. Maar de overheid noemt hem “illegaal” en vandaag zit Mounir in een gesloten centrum. “We willen bijdragen aan de sociale zekerheid, maar de regering behandelt ons als criminelen.” 

“Het gaat goed, dank u. Dankzij de steunbetuigingen van mijn kameraden houd ik er de moed in in mijn cel. Eergisteren zag ik jullie manifesteren voor de hekken van het gesloten centrum. Ik hoorde jullie vragen om onze vrijlating. Dat doet deugd. Bedankt.” Deze geruststellende, hoopvolle woorden zijn het eerst wat Mounir aan de telefoon zegt als hij opgebeld wordt door Loïc Fraiture van Vriendschap Zonder Grenzen, het netwerk voor steun aan migranten dat de PVDA oprichtte.

Mounir werd vijf dagen geleden opgepakt. Vrijdagavond viel de politie met groot machtsvertoon binnen in de lokalen van de vzw Globe Aroma, een cultureel centrum dat werkt met migranten-kunstenaars. Mounir werd overgebracht naar het gesloten centrum 127bis in Steenokkerzeel, samen met Jiyed Cheikhe, een kunstenaar uit Mauretanië die diezelfde avond zijn werken zou tonen op een tentoonstelling met de steun van de stad Brussel.

Vier maanden werken zonder loon

Twaalf jaar geleden verliet Mounir Marokko om in België te komen werken. Hij is nu 45 jaar. Zijn zus woont hier ook, zij stichtte hier een gezin. Voor Mounir zat die keuze er niet in, want zijn situatie was te onzeker: zijn procedure voor een geldige verblijfsvergunning is nog steeds lopende. Nochtans werkt Mounir sinds hij hier aankwam. Maar in België kan de Dienst Vreemdelingenzaken beslissen elke vreemdeling aan te houden wiens verblijfsvergunning "ongeldig" zou zijn of wiens motieven als ongeloofwaardig worden beschouwd. Een eenvoudige administratieve beslissing met zware gevolgen en waarvan de willekeur al sinds jaren wordt aangeklaagd door mensenrechtenactivisten.

Mounir klaagt nooit, hij is rustig van aard en streeft altijd naar dialoog. Maar hij heeft zich altijd ingezet tegen onrechtvaardigheid. Dat is ook de reden waarom hij in 2015 samen met zijn kameraden van het ACV zijn werkgever, de Anderlechtse Haard, aanklaagde. Een overheidsbedrijf dat zijn verantwoordelijkheid verstopt achter private onderaannemers voor taken als het schoonmaken van sociale woningen.

Omdat hij geen papieren heeft konden de bazen zich veroorloven zijn rechten met voeten te treden: een hongerloon, onmogelijke uurroosters, slechte werkomstandigheden, verwaarloosde veiligheidsvoorschriften. Na vier maanden zonder loon, na vier maanden pogingen tot dialoog met zijn werkgever, besliste Mounir de vakbond te doen tussenkomen om het onrecht dat veel verder gaat dan zijn persoonlijk geval aan te klagen.

Gelijke rechten, het enige wapen tegen dumping

“Dit uitbuitingssysteem is schering en inslag voor de zowat 100.000 werknemers en werkneemsters zonder papieren in België”, zegt Eva Maria Jimenez Lamas van ACV Brussel-Halle-Vilvoorde. “Dat komt de werkgevers goed uit, zelfs overheidsbedrijven. Ze profiteren van de wetgeving om een beroep te doen op onderaanneming met onzekere statuten, met gedetacheerde werknemers, interimarbeid en mensen zonder papieren. Gezien het gebrek aan werkgelegenheid is de concurrentie tussen de mensen zo groot dat de werkgevers zich kunnen veroorloven de lonen te doen dalen en de werknemers mensonwaardige omstandigheden op te leggen. Zij profiteren van de onzekerheid die samengaat met het niet hebben van een geldige verblijfsvergunning. Wij vechten elke dag voor gelijkheid onder alle werknemers, voor waardige lonen en werkomstandigheden voor iedereen. Want het is in ieders belang, werknemers en werkneemsters, van hier of van elders, interims en vaste werknemers, hoge normen te hebben die gelijke rechten garanderen. Dat is het enige wapen tegen dumping.”

Mounir overleeft al die tijd van dagwerk in de schoonmaak- en de bouwsector. Maar hij is vooral ook een van de leidende figuren in zijn vakbondsafdeling. Hij engageert zich actief in de strijd van alle werknemers, door het woord te nemen op meetings, door te mee te werken aan sensibiliseringscampagnes op het terrein, door zijn kameraden te steunen aan stakingspiketten en mee te helpen op alle grote vakbondsmanifestaties.

Een jaar geleden, bijvoorbeeld, voerden hij en zijn kameraden strijd rond de vernieuwing van het metrostation Kunst-Wet. De 35-jarige Mohamed was een van een vijftental mensen zonder papieren die door de MIVB werden uitgebuit op werf. Hen werd gevraagd de moeilijkste taken uit te voeren, zonder aangepaste uitrusting. Ondertussen kreeg Mohamed het bevel het land te verlaten. Maar zijn foto prijkt toch in het station als "eerbetoon" aan de werknemers die onze infrastructuur bouwen ... Het ACV klaagt de overheid aan en vraagt “aan de betrokken ministers de strijd tegen de sociale dumping op te voeren, onder meer door de uitbuiters te bestraffen en de verblijfsvergunning te verbinden aan werk”.

“Fier een arbeider te zijn”

Aan de telefoon besluit Mounir: “Ik ben fier een arbeider te zijn. Ik wil blijven bijdragen aan de opbouw van België. We vechten aan de zijde van andere kameraden om ook te kunnen bijdragen aan de sociale zekerheid zoals iedereen. Maar de bazen buiten ons uit en de regering behandelt ons als criminelen. Een handvol onder ons opsluiten en doorgaan met het uitbuiten van duizenden anderen is voor niemand een goede situatie. Maar ik blijf hopen, dankzij de solidariteit en de mobilisatie.”

Het ACV, het ABVV, een groot deel van de samenleving en de PVDA vragen ook dat mensen zonder papieren geregulariseerd worden volgens objectieve criteria, duidelijk en blijvend, afhankelijk van het gezin, de gezondheid, de verankering en het werk. Het is onaanvaardbaar dat het systeem de meest kwetsbaren aanpakt, om te voldoen aan de winsthonger van sommigen.