Gevangenispersoneel zit op zijn tandvlees: gezondheidsmaatregelen nu versoepelen is gevaarlijk

Ook de gevangenissen werden zwaar getroffen door de coronacrisis. Zoals in alle gemeenschapsstructuren is het risico op besmetting groot. De zopas besliste versoepelingen vormen een gevaar voor het personeel en de gedetineerden. Daarom hebben de vakbonden een stakingsaanzegging ingediend.

Het aanpassen van de gevangeniswerking tijdens de pandemie was een hele uitdaging voor het personeel. Contacten moesten worden beperkt in overvolle instellingen. Terwijl er al te weinig personeel was, kwamen daar nog eens zieken en mensen die in quarantaine moesten blijven bij.

Het personeel heeft zich volledig gegeven om haar werk te doen en vervolgens de gevangenissen uit de lockdown te halen. Maar vandaag hebben de minister van Justitie Koen Geens en het Directoraat-Generaal Penitentiaire Inrichtingen eenzijdig besloten de gezondheidsmaatregelen nog verder te versoepelen.  Geens maakt daarbij gebruik van de minimale dienstverlening om de beslissing zonder overleg door te duwen. Dat is gevaarlijk, zowel voor de gedetineerden als voor de personeelsleden. Zeker nu het aantal besmettingen terug stijgt en virologen aan de alarmbel trekken. Daarom hebben de vakbonden besloten om over te gaan tot een 48-uren staking.

Het aantal besmettingen neemt toe

Zoals iedereen hebben ook gevangenen behoefte aan perspectief en sociale contacten. Het personeel is zich daar bewust van. De maatregelen werden al sinds afgelopen 25 mei versoepeld. Gedetineerden kunnen nu niet alleen bezoek krijgen van meerdere personen, maar ook fysiek contact hebben met kinderen onder de 12 jaar, zodat ze bijvoorbeeld hun kinderen kunnen knuffelen. Dat is goed.

Maar terwijl het aantal besmettingen toeneemt proberen de minister en het Directoraat-Generaal eenzijdig een drastische versoepeling op te leggen: ze willen bij het bezoek voortaan alle fysieke contact toestaan, inclusief intiem contact. 

Nu versoepelen, zoals minister Geens wil, is onverantwoordelijk.

Het personeel maakt zich hier grote zorgen over. In een gevangenis staat elke gevangene niet enkel in nauw contact met twee tot soms zelfs zeven medegevangenen in zijn cel maar ook met de 45 andere gevangenen in de afdeling en de 100 andere gevangenen met wie men de wandelplaats deelt.

"Door het grote aantal gevangenen dat positief testte op Covid-19 is de speciale medische afdeling van de Brugse gevangenis in één week tijd gegroeid van 4 naar 15 inwoners”, zegt Robby De Kaey van ACOD Justitie. Straks is er geen plaats meer. Verdere verspreiding van het virus in de gevangenissen zou al snel een ernstig probleem worden. Zowel voor de gedetineerden, die niet zouden kunnen geïsoleerd worden, als voor personeelsleden, die ook het risico lopen om te worden besmet en/of in quarantaine te worden geplaatst. In sommige kleine gevangenissen is bijna een derde van het personeel afwezig wegens ziekte of quarantaine.

“We willen koste wat het kost vermijden dat sommige instellingen door een te snelle versoepeling van de bezoekregels met veel besmettingen zouden te maken krijgen. Dat zou niet enkel leiden tot het annuleren van alle bezoeken, maar misschien ook van andere activiteiten die deel uitmaken van het dagelijks leven van de gevangenen", zegt Gino Hoppe, federaal secretaris-generaal van ACOD Overheidsdiensten. Het zou een mokerslag zijn voor de gevangenen om weer verstoken te blijven van wandelingen, sport, lessen en bezoeken zoals tijdens de eerste piek."

Veel directies en zelfs een aantal gedetineerden, hebben ook hun bezorgdheid geuit. Tot nu toe zijn de Belgische gevangenissen vrij goed gespaard gebleven van het virus, dankzij de inspanningen van het personeel, de gedetineerden en de directie. Maar al deze inspanningen dreigen vandaag teniet te worden gedaan. Vooral omdat er in veel instellingen onvoldoende voorbereiding was om deze versoepeling toe te passen. In deze context is het onverantwoordelijk om te versoepelen zoals de autoriteiten dat willen. De minister en het Directoraat-Generaal dragen een belangrijke verantwoordelijkheid.

Autoriteiten negeren het overleg en stellen onrealistische oplossingen voor

De autoriteiten kondigden op 10 september aan dat zij deze wijziging van de regelgeving vanaf 14 september 2020 zouden opleggen. En dat ongeacht de protesten en bezwaren van het personeel en zonder de conclusies van de Nationale Veiligheidsraad van 23 september af te wachten. De minister maakt gebruik van de minimale dienstverlening die hij heeft opgelegd om te proberen de vakbonden en de werknemers de mond te snoeren (zie hieronder). 

De voorgestelde oplossingen, zoals het in quarantaine plaatsen van gedetineerden na intiem bezoek, zijn onrealistisch. In veel instellingen waar er nu al niet genoeg cellen zijn, is dit vrijwel onmogelijk. "Onze leden zijn het niet eens met de voorstellen die nu op tafel liggen," zegt Alain Blancke van ACV Openbare Diensten. Ook de blauwe vakbond noemt de voorstellen van de regering "onvoldoende". De ontevredenheid onder de werknemers is groot. Daarom beslisten de vakbonden om op te roepen tot een staking in gemeenschappelijk vakbondsfront in het hele land. Ze verwachten dat die goed zal worden opgevolgd.

Een structureel probleem

De kwestie van de versoepeling van de gezondheidsregels in de gevangenissen houdt rechtstreeks verband met de structurele problemen van ons gevangeniswezen. Regeringen voeren een repressief en ondoeltreffend rechts beleid dat leidt tot overbevolking en onderinvestering in onze gevangenissen. Er is een gebrek aan materiaal, infrastructuur en personeel om goed te kunnen werken. De epidemie verergert dit probleem alleen maar. Als minister Geens echt geïnteresseerd zou zijn in het lot van de gevangenen, zou hij daar iets aan doen. De werknemers hebben helemaal gelijk om de politieke autoriteiten op hun verantwoordelijkheden te wijzen.